Dün ve Bugün Arasında Berceste Beyitler

Klasik Türk Edebiyatımızda şiirin ayrı bir yeri var. Şiir, Cumhuriyet döneminde edebiyatımızda önemli bir yere sahip olduğu gibi, Osmanlı Dönemi öncesinde ve Osmanlı Döneminde de vazgeçilmezdi. Osmanlı padişahlarının hemen tümünün şiire ilgisi vardı. Hatta bazıları dönemin önemli şairlerinden sayılırlar. II. Murad(Muradi) , Fatih Sultan Mehmed, II. Bayezid, Cem Sultan, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbi) , II. Selim, Sultan III. Murad, IV. Murad, IV. Mehmed, II. Ahmed, II. Mustafa, III. Selim ve Mehmet Reşat gibi birçok padişahın  şair oluşu şiirin tarihimizde ne derece önemli olduğunu gözler önüne seriyor.

Şiir, geçmişte devlet yöneticilerinden, halk kesimine kadar toplumun her kesiminde ilgi görürdü. Anadolu toprakları belirttiğimiz sadece yakın dönem veya Osmanlı döneminde değil, önceki dönemlerde de şiirle içli dışlıydı. O nedenle bu topraklar aynı zamanda şairler diyarıdır.

Geçmişten günümüze şiirimiz  bazen derin bir ilahi aşkı, bazen sevgiliye olan duyguları, bazen vatan sevgisini, bazen yaşanan hayatı aktaran önemli sözler olarak hayatımızda hep canlılığını korudu.  Bu sebeple geçmişten, günümüze binlerce beyit, yüzlerce şiir hala dilden dile dolaşmaktadır.

Ancak, geçmişle kopan bağımız genç nesillerin bu önemli kültür mirasına ilgiyi azaltmıştır. Şiir mirasımızın önemli bir bölümünü oluşturan divan edebiyatımızın, halk edebiyatımızdan ayrı bir özellik taşıması, vaktiyle halk ile bu önemli şiir damarı arasında sağlıklı bir  bağın kurulmasına engel  oluşturduğu gibi, alfabe değişimiyle de bu kültürle yeni neslin bağ kurması iyice zorlaşmıştır.

Önümüzde olumsuz bir tablo bulunmuş olsa da, şiir geçmişimizde divan edebiyatının yerinin fevkalade önemi olduğunu düşünürsek, bir şekilde bu mirasla ilişkiyi sağlamamız, en azından günümüze ve gelecek nesillere bu mirası iletmemiz edebiyat kültürümüz açısından son derece önemlidir.

Bu doğrultuda oldukça gayretli çalışmalar olsa da  bunlar sonuç alıcı, gelecekten ümitli olmamızı sağlayacak yeterlilikte değiller.

Emrah Gökçe, bu alanda bir boşluğu doldurma amacıyla geçmişin birbirinden güzel mısralarını bir kitapta toplayarak, geçmişten günümüze yansıyan 500  beyiti  “Berceste Şiirler” adı altında şiir okurlarıyla buluşturdu.

Kitabın ismi, başlı başına kitabın içinde ne tür şiirler olduğunu anlamayı kolaylaştırıcı bir isim olarak seçilmiş. “Klâsik Türk Edebiyatının temel nazım şekli iki mısradan oluşan beyit olduğundan bu ıstılah “berceste mısralar” olarak kullanılagelmiştir. Biz de bu tabirden mülhem olarak kitabımıza Berceste Beyitler ismini vermeyi uygun gördük. Usta   malı berceste beyitlerle aşk, irfan, hikmet ve ilim dünyamızda ufak da olsa bir gezintiye çıkmaktır maksadımız.”

Kitapta yer alan beyitler hem orijinal halleriyle yani Osmanlıca yazılmış, hem vezinleri belirtilmiş, hem de Türkçeye çevrilmiş. Ayrıca bu beyitlerin günümüzdeki anlamları da verilmiş. “Bununla kitabı eline alan okurun bir beyitle ilgili izah edilmesi gereken hemen her şeyi  bir arada görmesi ve klâsik şiir deryasından bir nebze de olsa tatması amaçlandı. Türkçe şiirlerin yanı sıra  zaman zaman Farsça şiir parçalarına da yer verildi.

Kitap Mevlana’nın  “Tomegûmârâbedânşehbârnîst / Bâkerîmânkârhâduşvârnîst” ( Sen, bize, sakın Allah Teâlâ’nın huzuruna çıkmaya, ona yakın olmaya izin yoktur deme. Allah Teâlâ Kerim’dir ve kerimlerle iş tutmak kolaydır.” Beyitiyle başlıyor.

Özenle seçilmiş beyitler arasında edebiyatımızın ölümsüz şiirlerinde yer alan birbirinden güzel  beyitler bulunmakta. Kitapta sadece eskiye, eski şairlere ait olan beyitler değil, Cumhuriyet dönemi şairlerinden Yahya Kemal Beyatlı, Mehmet Akif, Neyzen Tevfik  gibi şairlerden de beyitler var.

Emrah Gökçe’nin beğenilerinden oluşan kitapta yer alan beyitlerin Türkçeleştirilmiş halleri beyitlerin kolayca anlaşılmasını sağlarken, elbet okuyucuya orijinal tadını vermeyebilir. Okuyucu belki bunların başka yerlerde farklı anlamlandırmalarına da tesadüf edebilir. Şiirde asıl olan orijinal hali olduğu için  dileyen buradaki beyitleri elbette orijinalleri üzerinden kendince anlamlandırabilir.

Eser, birçok şairden güzel beyitler ezberlemek veya onlardan çeşitli şekilde yararlanmak isteyenler için  elden düşürülmeyecek türden.

İnternet mecrasında dolaşan özlü ve güzel sözlerin ne derece ilgi gördüğünü düşünürsek, bu kitabın elimizin altında olmasının son derece yararlı olacağını, geçmiş döneme ait şiirlerle bağ kurmamızı kolaylaştıracağı bir gerçek. 

Semiha Kavak 

ŞİAR Dergisi Sayı: 22

Berceste Beyitler

Emrah Gökçe

Ötüken Yayınevi

303 Sayfa