KAYIP PARÇA

Dünya edebiyatında, Latin Amerikalı yazarlar sıkı kurguları ile dikkat çekerler. Elimizde buna örnek olabilecek genç bir yazarın romanı var. Kayıp Parça.

Sıkı kurgusuna rağmen akıcı bir dile sahip olan roman, bize Pedra Mairal'in gelecekte çok daha başarılı eserlere imza atacağını müjdeliyor. Mairal, Salvatierra isimli bir amatör ressamın 61 yıllık hayat öyküsünde, rulolar halinde resmettiği bütün bir yaşamı gizemli aralıklarla okuyucuya sunuyor. Roman, Salvatierra'nın oğlu Miguel'in babasının ölümü üzerine ona ait eşyaları gördüğünde karşılaştığı dört kilometre uzunluğundaki resim ruloları ile başlar. Miguel, bu dev resim rulolarına baktığında, konuşma yetisini çocukluğundan beri kaybetmiş olan babasının, aile sırlarını, ülke gündemini, politik hareketliliği, acıları, keder ve sevinçleri kısaca bütün bir yaşamı resmettiğini görür. Detaylar o kadar fazladır ki, babasının bu derece resim merakına karşılık amatör olarak ölüşüne hayret eder. Bu durum, oğlunu babasının yaşam değerleri hakkında düşünmeye iter.

Bu sorgulama, Miguel için bir özeleştirinin de başlangıcıdır. Çünkü, babası; hiç kesmediği tuval bezlerine yaptığı resimlerle 61 yıllık bir tarihi boya ve fırçalarla varedebilmiş, buna karşılık tanınma, görünür olma, ortaya çıkma gibi kişisel gösterilerden uzak durmayı başarmıştır. Resimlerin, ancak babanın ölümü sonrasında gerçek değeri anlaşılır.

Rulolardaki "Saklı Yıl"

Miguel, resimleri incelerken esrarengiz bir durumun farkına varır. Salvatierra'nın hayatını resmettiği rulolarda bir eksik parça yani onun kaderini değiştiren bir eksik yıl vardır. Bu parça Miguel'in dikkatini çeker ve onu aramaya başlar. Kurgunun gizemli bölümleri bu alana sıkışmış gibidir. Buna rağmen, kurgu, kendi akışı içinde okuyucuyu meraka sürükler. Özellikle Miguel'in, kayıp resim rulosunu bulmak üzere harekete geçerek birtakım kişilere ulaşması, kurgunun polisiye roman tadında ilerlemesine neden olur. Bu durum, roman için bir 'ek' hissi uyandırmış mıdır? Bu soruya en iyi cevabı okur verecektir. Kitabın, bir bölümünden sonra başlayan polisiye teması, onu gençler arasında ilgi odağı yapabilir. Polisiye romanlarda gördüğümüz gizem, karmaşık olaylar, çetrefilli ilişkiler ve tekinsiz ortamlar bu roman için de geçerlidir.

Kıvrak Bir Zeka Ürünü

Hayatı boyunca ilgilendiği alanda amatör kalmaya mahkum olmuş fakat öldükten sonra ünlenmiş yığınlarca örnek mevcuttur. Yüzlerce örneğini verebileceğimiz bu durum, Mairal'in kaleminde kıvrak bir zekanın ürünü olarak edebiyat dünyasına kazandırılmıştır. Bununla, hayat-edebiyat- gerçeklik-kurgu denklemine katkı sağlanmış denilebilir. Dünya edebiyatında Latin kökenli yazarların kurgu romanlarını okurken karşılaştığımız özgünlük ve bu özgünlüğün şaşırtıcı bir şekilde hayat içindeki örneklerinin bulunması, bizi bu coğrafyanın yazarlarına daha dikkatle yöneltmelidir.

Latin Amerika tarihi, kültürü, siyasi geçmişi ve sosyal hayatının satır aralarına yansıdığı Kayıp Parça, bu yönüyle özkültürüne, özgün kurgu aralıkları ile de dünya edebiyatına büyük katkı sunar.

Semiha Kavak

Yeni Şafak Gazete-Kitap 2014